Een werkomgeving die inspireert

Renovatie

Onlangs kreeg het interieur van het hoofdkantoor van FritsJurgens in Kolham, Nederland, een make-over. Marjan Bulder ontwierp een werkomgeving die inspireert – fijne werkplekken, groene accenten, ruimtes om je in terug te trekken en ruimtes om samen tot nieuwe ideeën te komen.

Klassiekers

Verspreid door het pand vind je nu ook design-klassiekers van diverse ontwerpers. Allen hebben hun eigen visie op design vertaald naar een ontwerp dat uitgroeide tot een design-klassieker, soms al tientallen, zelfs honderd jaar geleden. Hun visie op design inspireert ons om vast te houden aan die van ons: het ontwikkelen van revolutionaire taatssytemen.

Ball Chairs van Eero Aarnio

Finse pop-esthetiek

Op de eerste verdieping, voor het met glas gesloten balkon, staan twee Ball Chairs van ontwerper Eero Aarnio. De stoel is een bekend ontwerp, een van de klassiekers van Fins design, uit 1963. Ontwerpwetenschappers beschouwen het als een van de meest iconische objecten van de jaren zestig, een uitdrukking van de nieuwe pop-esthetiek in design en een embleem van het ruimtetijdperk.

Hoewel Aarnio wordt geprezen om zijn aan ruimtereizen doen denkende esthetiek was futurisme nooit zijn bedoeling bij het ontwerpen van de Ball Chair.

Glasvezel

Als Aarnio zijn carrière als freelancer in het begin van de jaren 1960 begint is hij een onbekende ontwerper. Hij droomt van het creëren van een meubelstuk dat mensen bijblijft. Hij heeft, zoals velen uit die tijd, een fascinatie voor glasvezel. Dit materiaal, uitgevonden in 1930, was tot die tijd onbetaalbaar vanwege internationale patenten.

Aarnio is daarnaast ook niet de enige die experimenteert met ronde vormen in zijn glasvezel meubels. Neem bijvoorbeeld Verner Panton’s Panton Chair – een andere glasvezel design-klassieker. Niemand durft in die tijd echter aan wat Aarnio wel doet: een volledige bol creëren van het geliefde materiaal om een stoel te scheppen die iets wegheeft van een volledige ruimte.

Showstopper

Aarnio’s doel was altijd al geweest om een meubel te ontwerpen dat, wanneer het in een etalage zou staan, voorbijgangers zou doen stilstaan. Een meubel is het belangrijkste en meest prominente product van een interieur en een stoel het moeilijkste en meest fascinerende om te ontwerpen, aldus Aarnio. Op 11 januari 1963 tekent hij het eerste ontwerp van de Ball Chair. Hij weet het gelijk: dit is de showstopper waar hij naar zoekt.

Prototypes

Het maken van de eerste prototypes van de stoel heeft behoorlijk wat voeten in aarde. Omdat Aarnio denkt dat meubelfabrikanten niet geïnteresseerd zijn wil hij het prototype zelf maken. Zelf heeft hij geen atelier waarin hij aan de slag kan. Daarom worden de eerste stoelen gemaakt in een handarbeidlokaal op de school waar zijn schoonvader werkt.

Samen met zijn schoonbroer maakt Aarnio verschillende uitvoeringen van zijn ontwerp, tot het uiteindelijke, nu zo bekende ontwerp voor hen staat.

Van geduld naar succes

Diverse bedrijven bekijken de Ball Chair in de daaropvolgende jaren. Helaas wordt de stoel niet gelijk zo’n daverend succes als Aarnio had gehoopt. In 1965 neemt hij contact op met zijn oude werkgever, Asko, een groot en succesvol bedrijf dat diverse soorten meubels produceert. Zij zijn gelijk onder de indruk.

Op de Cologne Furniture Fair in 1966 wordt de Ball Chair vervolgens voor het eerst tentoongesteld. In de eerste week worden direct vele orders geplaatst door belangstellenden wereldwijd. Finse kranten pikken de stoel op, waarna ook de New York Times erover bericht. Daarna gaat het snel – binnen een aantal jaar is de Ball Chair een internationaal design-icoon.

De filosofie van Eero Aarnio

Volgens Aarnio ontstaan ideeën voor producten ofwel puur uit dromen en verbeeldingskracht, ofwel uit de wens om een probleem op te lossen of een nieuw product te updaten – al naar gelang het doel puur een kunstwerk of een gebruiksvoorwerp is.

Tot op de dag van vandaag is Aarnio’s persoonlijke favoriete Ball Chair er een met een witte kuip en zwarte bekleding. Hij koestert het gevoel van naden die verdrinken in kleur, als een magische substantie die zich verspreidt in de stoel. In de stoel liggen je eigen innerlijke wereld en gedachten, een coconnest dat je afschermt van het geluid van buiten.

Royal System van Poul Cadovius

Revolutionair

In een van de kantoren op de eerste verdieping van FritsJurgens’ hoofdkantoor hangt het kastensysteem Royal System van de Deense ontwerper en alleskunner Poul Cadovius (1911 - 2011), ontworpen in 1948. Het kastensysteem was revolutionair in die tijd: het hing aan de wand, waardoor er ruimte op de vloer vrij bleef.

Kleurrijk icoon

Poul Cadovius was een van de meest kleurrijke en succesvolle personen in de geschiedenis van de Deense meubelindustrie. Hij was oorspronkelijk opgeleid als stoffeerder, maar raakte al snel geïnteresseerd in design. In 1945 richtte hij zijn eigen meubelfabriek Royal System op. Hier produceerde hij zijn eerste wandkast, ook Royal System genaamd.

Ruimte om te leven

Royal System was een van ‘s werelds eerste wandmeubelsystemen en Cadovius’ idee dat meubels geen vloeroppervlak moesten gebruiken was innovatief. “De meesten van ons leven op de bodem van een kubus. Als we de muren gelijk maken met de vloer, krijgen we veel ruimte om van te leven”, aldus Poul Cadovius.

Functionaliteit was een belangrijk thema in al Cadovius’ ontwerpen. Royal System benadrukt zijn voorliefde voor probleemoplossend design.

16 miljoen mogelijkheden

Het kastensysteem bestaat uit aan de muur gemonteerde houten rails, planken met hangers in messing of roestvrij staal en verschillende modules zoals kasten, lades en bureaus. Door alle losse onderdelen is het mogelijk om het systeem op allerlei manieren in te richten. Cadovius meende dat er 16 miljoen mogelijke manieren zijn om Royal System toe te passen.

Alleskunner

Cadovius is bekend van zijn kastensystemen – na Royal System volgenden System Ultra, System Cado en System Abstracta – maar hield zich met nog veel meer bezig. Hij ontwierp allerlei soorten meubels en is ook bekend van zijn champignon-vormige bushokjes. Tot aan zijn dood op 99-jarige leeftijd bleef hij ontwerpen waardoor er ruim 400 patenten op zijn naam staan.

Gewild

Tot op de dag van vandaag zijn Cadovius’ kastensystemen in trek. Om de 70e verjaardag van het kastensysteem te vieren bracht dk3 bracht het in 2018 opnieuw uit, samen met een compactere versie die speciaal werd ontworpen voor huizen in de 21e eeuw. Van het systeem zijn nu diverse varianten beschikbaar in diverse houtsoorten.

Eames Lounge van Charles en Ray Eames

Een nieuwe uitvoering

Het idee voor de wereldberoemde Eames Lounge and Ottoman van Charles (1907 – 1978) en Ray (1912 – 1988) Eames kwam voort uit de traditionele Engelse clubfauteuils. Direct bij binnenkomst in het pand van FritsJurgens tref je twee van deze revolutionaire stoelen.

Het ontwerpproces door Charles en Ray Eames duurde jaren. Het doel was om met de beste materialen en het hoogst haalbare vakmanschap een lichtere, elegantere en modernere uitvoering te creëren van de traditionele Engelse clubfauteuil.

Eames office

Charles en Ray Eames ontmoeten elkaar op de Cranbrook Academy of Art. Ze trouwen en verhuizen naar Los Angeles waar ze Eames office oprichten. Ze ontwerpen samen niet alleen meubels maar ook gebouwen, exposities, films, speelgoed, grafisch werk en textiel.

Legende

Volgens een legende kwam het oorspronkelijke idee voor de Lounge Chair bij de Amerikaanse filmregisseur Billy Wilder vandaan. Billy, een oude vriend van Charles en Ray, scheen vaak te klagen over het gebrek aan stoelen die zowel comfortabel als modern waren. Wilder was erg geïnteresseerd in het ontwerpproces en ontving een van de eerste prototypes van de stoel.

Productie

Het productieproces van de Eames Lounge and Ottoman bestaat uit een vast proces van 47 stappen. De zitting en rugleuning van de Eames Lounge Chair zijn gevormd uit een combinatie van een voorgevormde multiplex schaal en lederen bekleding. Elke Lounge Chair bestaat uit drie van dergelijke schalen: één voor de zitting, één voor de rugleuning en een derde als hoofdsteun. De stoelconstructie wordt gecompleteerd door een paar gedempte lederen armleuningen. Een draaibare, aluminium voet ondersteunt de stoelconstructie.

De complimenterende Eames Ottoman heeft een identiek constructieprincipe als de stoel, alleen met een niet-draaibaar onderstel. Zowel Lounge Chair als Ottoman zijn verkrijgbaar in verschillende houtsoorten, leerkleuren en onderstelafwerkingen.

Gegroeid

De Eames Lounge and Ottoman wordt door twee bedrijven geproduceerd: door Vitra voor Europa en Azië en door Herman Miller voor Amerika. Daardoor blijft de kwaliteit van het product gewaarborgd. Het productieproces is al vijftig jaar hetzelfde, op een kleine wijziging na: het formaat.

Ten opzichte van de jaren ‘50 is de mens zo’n 10 cm gegroeid. Daarom zijn de Eames Lounge and Ottoman naast het klassieke model nu ook beschikbaar in een groter model. Het verschil is 5 centimeter.

Exportverbod

De originele uitvoeringen van de stoelen zijn gemaakt van Braziliaans palissander. Sinds 1968 wordt dit type hout beschermd door een exportverbod en sinds 1998 wordt het onderworpen aan zeer strenge gebruikscontroles. Daarom wordt het huidige model gemaakt met Santos palissander. Dit is een houtsoort die hetzelfde oogt maar milieuvriendelijker is. Naast de uitvoering in Santos palissander worden de Eames Lounge and Ottoman ook uitgevoerd in donker walnoot en wit walnoot.

Tulip table van Eero Saarinen

Een “lelijke, verwarrende, onrustige wereld”

De Fins-Amerikaanse Eero Saarinen (1910 – 1961) wordt geboren als de zoon van twee al bekende creatievelingen: architect en daarnaast directeur van Cranbrook Adacemy of Art Eliel Saarinen en textielkunstenaar Loja Saarinen. Vanuit Eero’s eerste opleiding, beeldhouwen, ontwikkelt hij een bijzondere manier van kijken naar meubels. Met de Tulip table, onderdeel van de Pedestal Collection voor Knoll, poogt Eero de “lelijke, verwarrende, onrustige wereld” functioneler en mooier te maken.

Terugkeer

Al jong ontwerpt Eero diverse meubels en in 1929 verlaat hij zijn ouders om beeldhouwen te gaan studeren in Parijs. Daarna studeert hij architectuur aan Yale en vervolgens gaat hij terug naar Michigan om les te geven op Cranbrook, om te werken aan zijn ontwerpen en om samen te werken met zijn vader.

Lancering

De carrière van Eero neemt een vlucht wanneer hij in 1940 samen met zijn vriend Charles Eames, later bekend van de Eames Lounge and Ottoman, een design competitie gesponsord door het MoMA wint. Ze winnen de eerste prijs in alle categorieën en worden gelanceerd naar de top van de Amerikaanse moderne meubelontwerpers.

Van vriendschap naar designklassiekers

Een andere bijzondere vriendschap van Eero is die met de protegé van zijn vader, Florence Schust. Ze brengen al snel veel tijd met elkaar door en er ontstaat een hechte, eerlijke vriendschap.

Wanneer Florence gaat werken bij Knoll, een producent van moderne meubelstukken, vraagt ze Eero zich ook bij Knoll te voegen. Hier ontwerpt hij diverse meubels die later uitgroeien tot designklassiekers.

Modellen op schaal

Eero stond bekend om zijn manier van werken – het continu opnieuw bouwen van prototypes op een manier die vergelijkbaar is met beeldhouwen. Hij creëerde van een enkel ontwerp eindeloos veel modellen op schaal, steeds op zoek naar de perfecte verhouding.

Keuzes van een beeldhouwer

Eero: “Wat mij interesseert is wanneer en waar ik deze structurele plastic vormen moet gebruiken. Als je nog dieper in de verschillende mogelijkheden duikt, ontdek je dat veel verschillende vormen even logisch zijn – sommige lelijk, sommige opwindend, sommige aardgebonden, sommige zwevend. De keuzes worden echt de keuze van een beeldhouwer.”

De Pedestal Collection

De Tulip table die je kunt vinden in een van de vergaderruimtes boven in het pand van FritsJurgens is onderdeel van de Pedestal Collection.

Vorm volgt functie met een elegante basis die oorspronkelijk is ontworpen om meer beenruimte en minder visuele ruis te bieden. Met de Pedestal Collection zwoer Eero om de “sloppenwijk van benen” onder stoelen en tafels met vier poten te elimineren. Al met al is de collectie meubels een kenmerkende prestatie van modern design.

Barkrukken van Charlotte Perriand

Ski resort Les Arcs

De krukken aan het keukeneiland werden door Charlotte Perriand (1903 – 1999), een pionier van het Franse modernisme, ontworpen voor een van haar bekendste architectonische statements, ski resort Les Arcs in Savoie. Ze combineert prefabricage, standaardisatie, industrialisatie en bergarchitectuur in een ontwerp dat wordt gezien als een van de hoogtepunten van haar carrière.

Schoolwerk

Charlotte Perriand begint haar carrière als meubelontwerper aan École de L’Union Centrale des Arts Décoratifs in Parijs, de stad waarin ze ook geboren werd. In 1925 worden haar projecten opgepikt en geselecteerd voor exposities, waaronder in Galeries Lafayette.

Bar sous le Toit

Twee jaar na haar afstuderen renoveert Perriand haar appartement tot een kamer met een ingebouwde wandbar van aluminium, glas en chroom en een kaartentafel met ingebouwde bekerhouders voor in het zwembad.

Ze herschept dit ontwerp als de Bar sous le Toit (Bar “op zolder”) op de Salon d’Automne in 1927. Dit valt in de smaak en Perriand wordt geprezen als opkomend talent. Er is echter een specifiek persoon waarop ze graag indruk wil maken.

Le Corbusier

Geïnspireerd door zijn boeken en manier van werken besluit Perriand dat ze wil werken bij Le Corbusier. Hij wijst haar resoluut af: “We borduren hier geen kussentjes.”

Een maand later bezoekt Le Corbusier haar op de Salon d’Automne, waar hij haar na het zien van haar werk direct in dienst neemt. Het is het begin van een bijzondere samenwerking tussen twee visionairs op het gebied van architectuur en design.

Oeuvre van formaat

Perriand’s oeuvre is groot en gevuld met bekende namen en gebouwen, zoals Fernand Léger en Jean Prouvé. Ze ontwerpt de interieurs van gebouwen als Unité d’Habitation, maar haar naam eindigt helaas niet gelijk op al haar werk. Zo werd onder andere de Grand Confort-stoel onder de naam van LC Collection moniker verkocht terwijl Perriand de meubels had ontworpen.

Het heeft haar er gelukkig niet van weerhouden tot op hoge leeftijd – in de negentig – te blijven werken en ontwerpen.